Tło makroekonomiczne na rok 2014 dla UE i Polski

Unia Europejska

1. Lata 2012 i 2013 w UE to okres stagnacji w sferze realnej, która to stagnacja miała miejsce w reakcji na ograniczanie nadmiernych deficytów budżetowych rządów oraz nadmiernych złych długów w systemie bankowym. Władze fiskalne i monetarne w większości krajów zdecydowały się na stopniową, w sumie bardzo umiarkowaną, poprawę tych dwóch głównych miar nierównowagi makrofinansowej, tak aby kosztem tej poprawy nie obciążyć zanadto bieżącej koniunktury. W 2012 r. miał miejsce spadek PKB UE tylko o 0,4%, a w 2013 r. miał miejsce prawdopodobnie zerowy wzrost PKB. Dla porównania w roku 2009 spadek PKB UE wyniósł 4,5%. To właśnie w reakcji na tamten kryzysowy spadek PKB, doszło także do dużego pogorszenia równowagi makroekonomicznej.

2. KE prognozuje na 2014 r. dla całej UE dużą poprawę bieżącej koniunktury gospodarczej jak i dalszą niewielką poprawę ogólnej równowagi makroekonomicznej. Wzrost PKB jest szacowany na 1,4%, co jest tempem wzrostu typowym dla obszaru gospodarczego zdominowanego prze kraje wysokorozwinięte. O ile w 2013 r. jeszcze 9 krajów UE zarejestrowało spadki PKB, to w roku 2014 oczekuje się poprawy we wszystkich 28 krajach, także takich jak Grecja i Włochy. Szczególnie duża poprawa nastrojów wśród przedsiębiorców ma miejsce w Wielkiej Brytanii, Holandii i w Niemczech, także w Austrii i Belgii. W tych krajach tzw. zharmonizowana stopa bezrobocia jest i będzie około 2 do 4 pp. niższa niż w Polsce. Bazowa stopa procentowa EBC pozostanie w pobliżu 0,5 %, a stopa inflacji poniżej 2%, w Europie południowej wręcz w pobliżu zera.

3. Kryzys w strefie euro należy w zasadzie do przeszłości. To może oznaczać umacnianie się euro wobec japońskiego yena, ale z racji dużej poprawy kondycji gospodarki USA, raczej osłabienie wobec amerykańskiego dolara.

Polska

4. W przypadku Polski, lata 2012 i 2013 to także okres silnego spowolnienia gospodarczego. W odpowiedzi na znaczne zmniejszenie inwestycji publicznych i zamrożenie funduszu płac w sferze budżetowej, miały miejsce (niewielkie) spadki popytu krajowego przez 5 kwartałów, w tym spadek wydatków inwestycyjnych przez 4 kwartały. Wysoka konkurencyjność polskiej oferty eksportowej, spowodowana po części zerowym lub niemal zerowym wzrostem płac realnych przez 3 lata 2010- 2012, uchroniła nas przed recesją i dużym wzrostem stopy bezrobocia. Sprzyjać poprawie aktywności gospodarczej będą nadal niska bazowa stopa procentowa, 2,5% lub niewiele więcej, oraz niska inflacja, około 1,5 %.

5. Obserwujemy wyraźną, choć powolną, poprawę koniunktury gospodarczej od połowy roku 2013.

W roku 2014 dodatni wpływ eksportu netto będzie prawdopodobnie nieco mniejszy, ale utrzyma się rosnący powoli popyt krajowy, zarówno inwestycyjny jak i konsumpcyjny. W gospodarce mamy nadal dużo niepewności. Stąd moja prognoza wzrostu PKB jest w obszarze od 2,5% do 3,5%.

6. Szczególnie duże niepewności dotyczą wydatków na inwestycje publiczne, kursów złotego oraz metod radzenia sobie przez rząd z deficytem sektora finansów publicznych, szacowanych przez KE na 4,2-4,8 % PKB w roku 2013. Polska ma zmniejszyć ten deficyt o 1 pp. PKB w roku 2014 i o dalsze 1,2 pp. PKB w roku 2015, czyli w sumie o 2,2 pp. PKB. Rząd ma przedstawić do kwietnia plan realizacji tych zaleceń. Przejęcie połowy środków OFE na początku lutego zmniejszy ten deficyt w roku bieżącym tylko o 0,6 pp. PKB.

7. Lata 2012 i 2013 to w Polsce nieco lepsze czasy dla emerytów i rencistów, bo ich realne świadczenia wzrosły w tym czasie o 6,8 %. W tym czasie płace realne pracowników w sektorze przedsiębiorstw wzrosły tylko o 2,5%. Niska inflacja w 2013 r. i wyższa w 2014 r. spowodują, że realny wzrost emerytur i rent w roku 2014 może być bliski zero. Natomiast realne wynagrodzenia za pracę zaczną rosnąć nieco szybciej.

8. Stopa bezrobocia utrzyma się na obecnym poziomie: rejestrowanego 12-14% oraz faktycznego – około 10%.