Znów opóźnienia w wykorzystaniu funduszy unijnych
Aktualne problemy
Po bardzo obiecującej końcówce ubiegłego roku, początek 2010 roku przyniósł duże rozczarowanie. W styczniu poziom wydatków w części z UE wyniósł zaledwie około 0,8 mld zł, podczas gdy w grudniu 2009 było to prawie 2,6 mld zł. Tak jak ostrzegaliśmy w poprzednim raporcie, zmiany wynikające z nowelizacji ustawy o finansach publicznych przyniosły duże perturbacje w systemie płatności na początku tego roku.
Od połowy ubiegłego roku wyraźnie wzrosły wydatki poświadczone przez beneficjentów dotacji i jednocześnie rośnie liczba sygnałów od beneficjentów funduszy o znaczących, sięgających miesięcy opóźnieniach w płatnościach. Z jednej strony są one wynikiem słabego przygotowania i niskich kwalifikacji u wielu beneficjentów funduszy europejskich. Ale przede wszystkim są wynikiem silnie biurokratycznego podejścia wielu urzędników rozliczających projekty unijne, charakteryzującego się nadmiernym formalizmem i czasem nawet nadinterpretacją prawa. Do opóźnień tych przyczyniają się wspomniane wyżej i obowiązujące od początku roku zmiany w ustawie o finansach publicznych. Sygnały te świadczą o tym, że w nowej sytuacji prawnej instytucje zarządzające funduszami europejskimi nie radzą sobie z obsługą rosnącej ilości wniosków o płatność, a beneficjenci nie wiedzą jak te wnioski wypełniać poprawnie. Od złożenia wniosku o płatność przez beneficjenta do wypłaty pieniędzy nie powinno minąć więcej niż dwa miesiące.
Opóźnienia w podpisywaniu umów pomiędzy instytucjami zarządzającymi funduszami, opóźnienia w podpisywaniu aneksów do już podpisanych umów z beneficjentami, niewystarczające informowanie beneficjentów o wprowadzanych zmianach, opóźnienia w wypłacaniu pieniędzy dla beneficjentów, zawieszające się systemy informatyczne – tak wyglądają początki funkcjonowania nowego systemu płatności pieniędzy unijnych. Bank Gospodarstwa Krajowego jako nowy płatnik pieniędzy unijnych jest przygotowany do wypłacania, ale nie ma co wypłacać. W wielu instytucjach pieniądze w miarę płynnie zaczęły być wypłacane dopiero w drugiej połowie lutego. Opóźnienia w płatnościach dla przedsiębiorców, zwłaszcza małych podmiotów, narażają ich na ryzyko utraty płynności i upadłość ich firm. To wszystko sprawia, że realizowanie projektu dofinansowanego z unijnych funduszy staje się dla przedsiębiorców coraz bardziej kosztowne i ryzykowne. Niektórzy ze zrozpaczonych przedsiębiorców zaczynają kierować swoje kroki do sądów.
Kierunki pożądanych działań
W najbliższych miesiącach należy znacząco usprawnić system płatności dla beneficjentów funduszy europejskich i zlikwidować opóźnienia w wypłacaniu dla nich pieniędzy. Należy także skupić się na tym, by jak najlepiej zagospodarować jeszcze pozostałą i silnie malejącą pulę pieniędzy dla przedsiębiorców, zarówno w programach krajowych jak i regionalnych. Ponadto szczególnej uwagi wymagają duże projekty infrastrukturalne (tzw. indywidualne projekty kluczowe), które obejmują ponad 1/3 środków na lata 2007-2013, a których stan zaawansowania jest często niezadowalający.
Aby fundusze przyniosły jak największe korzyści gospodarcze i społeczne oraz aby przyczyniły się do szybszego przeciwdziałania spowolnieniu gospodarczemu należy:
- zlikwidować opóźnienia i przyspieszyć wypłaty pieniędzy unijnych dla beneficjentów funduszy, a w szczególności wprowadzić sztywne limity czasowe dla rozpatrywania wniosków o płatność,
- przeprowadzić reorganizację w instytucjach wdrażających w celu wzmocnienia działów odpowiedzialnych za rozliczanie i płatności dla beneficjentów,
- ograniczyć nadmierny formalizm pomiędzy urzędnikami odpowiadającymi za rozliczanie projektów a beneficjentami oraz przeprowadzać szkolenia z rozliczania dotacji dla beneficjentów,
- opracować i udostępnić opinii publicznej do informacji specjalny system monitorowania indywidualnych projektów kluczowych,
- wprowadzić motywacyjne systemy wynagrodzenia w administracji odpowiedzialnej za zarządzanie funduszami.
Zobacz wideo
O autorze