Wsparcie w usamodzielnianiu wychowanków – jest raport NIK
W ciągu lat 2020-2022 ponad połowa pełnoletnich wychowanków opuszczających pieczę zastępczą zdołała usamodzielnić się, zakładając własne gospodarstwo domowe lub wyjeżdżając za granicę. Kontrola przeprowadzona w tym okresie przez NIK ujawniła wiele istotnych kwestii dotyczących procesu usamodzielnienia i udzielanej pomocy.
Co roku około 30% wychowanków pozostawało w pieczy zastępczej, zwykle rodzinnej, która zdaniem pracowników skontrolowanych urzędów stanowiła lepsze wsparcie emocjonalne i społeczne niż placówki opiekuńczo-wychowawcze. Jednakże, kontynuacja nauki i zagospodarowanie terenu były głównymi celami pomocy dla usamodzielniających się wychowanków, przy czym wydatki na edukację stanowiły największy udział.
Niestety, środki przeznaczone na kontynuację nauki okazały się niewystarczające, co utrudniało proces usamodzielnienia. Choć minimalne kwoty pomocy są określone w ustawie, niewielu samorządów decydowało się na ich podwyższenie. W praktyce, wsparcie dla wychowanków skupiało się przede wszystkim na zagospodarowaniu, jednakże koncentracja na tej formie pomocy nie przyczyniała się do pełnej samodzielności.
Należy również zauważyć, że pomimo jednorazowego wsparcia finansowego dla wychowanków, brak stabilności mieszkaniowej i pracy utrudnia pełne usamodzielnienie. Wiele osób wraca do rodzin, co uniemożliwia ten proces.
Dodatkowo, pomoc w zdobyciu zatrudnienia była niewystarczająca, gdyż żaden z kontrolowanych urzędów nie opracował nawet odpowiednich wniosków w tej kwestii. Brak też monitorowania skuteczności usamodzielnienia i jego trwałości sprawia, że odpowiedzialni za wsparcie nie są świadomi rezultatów.
Wnioski NIK sugerują konieczność wprowadzenia zmian legislacyjnych, takich jak wdrożenie procesu usamodzielnienia na kilka lat przed pełnoletnością oraz podniesienie minimalnych kwot pomocy na kontynuację nauki. Ponadto, zaproponowano ustanowienie standardowych procedur i ocen końcowych procesu usamodzielnienia, aby zapewnić skuteczność wsparcia udzielanego wychowankom.
Usamodzielnienie wychowanków pieczy zastępczej powinno być traktowane jako długotrwały proces, mający na celu przygotowanie do samodzielnego życia. Wdrożenie zaproponowanych zmian mogłoby znacząco poprawić tę sytuację i przyczynić się do lepszych rezultatów dla wszystkich zaangażowanych stron.
O autorze