Protekcjonizm – przeładowanie broni w wojnach handlowych
Euler Hermes, wiodący globalny ubezpieczyciel należności handlowych, przedstawia raport ekonomiczny o protekcjonizmie
• W 2017 r. na całym świecie wdrożono 467 nowych środków protekcjonistycznych. Chociaż tempo jest wolniejsze w porównaniu z rokiem 2016, to całkowita pula aktywnych środków stale rośnie.
• Rok 2017 stał się rokiem ożywienia protekcjonizmu w USA z 90 nowymi środkami o tym charakterze (co stanowi 20% środków protekcjonistycznych wprowadzonych w 2017 na całym świecie). Wśród głównych podmiotów, które przyczyniły się do tworzenia nowych barier, Stany Zjednoczone jako jedyne wprowadziły takich środków więcej niż w roku 2016. Motywowane odwetem, coraz częściej stosowane były przez nie cła przywozowe i środki antydumpingowe.
• To Stany Zjednoczone wprowadziły najwięcej środków protekcjonistycznych w ciągu ostatnich czterech lat (164), uruchomionych w ramach planu TIGER (Transportation Investment Generating Economic Recovery – Inwestycje infrastrukturalne generujące ożywienie gospodarcze), wdrożonego jeszcze przez administrację prezydenta Obamy, a mającego na celu ochronę dostawców amerykańskich w dziedzinie zamówień publicznych.
• W Europie Zachodniej, aby przyciągnąć bezpośrednie inwestycje zagraniczne, Wielka Brytania stosuje politykę zwiększania swojej atrakcyjności, poprzez m.in. finansowanie handlu i wspieranie zaopatrzenie w miejscowe surowce naturalne, co jest rodzajem protekcjonizmu.
• Nowe dane sugerują, że Niemcy i Szwajcaria plasują się w pierwszej dziesiątce krajów protekcjonistycznych, odpowiednio na 4 i 6 miejscu. Obydwa kraje stosują politykę finansowania handlu w celu ochrony rozwiniętych gałęzi przemysłu, takich jak produkcja maszyn i urządzeń.
• Na rynkach wschodzących kraje BRICS były odpowiedzialne za wprowadzenie jednej czwartej wszystkich nowych środków protekcjonistycznych w ciągu ostatnich czterech lat. Wsparcie dla sektorów rolno-spożywczego i metalurgicznego w tych gospodarkach, jak również działania podjęte wobec konkurentów, przyczyniły się do wzrostu nadprodukcji i spadku cen.
Moc kontratakuje: USA i odwet handlowy
Nie ma wątpliwości, że USA zwiększyły środki protekcjonistyczne od czasu przybycia prezydenta Trumpa do Białego Domu, chociaż tendencja ta jest sprzeczna z bieżącymi trendami w skali całego świata, gdzie w 2017 r. wdrożono 467 nowych środków protekcjonistycznych w porównaniu z 827 rok temu. Same Stany Zjednoczone były odpowiedzialne za wdrożenie 90 nowych środków w zeszłym roku, co stanowiło jedną piątą całkowitej aktywności w tym względzie na świecie, w porównaniu z 84 w 2016 roku. Tak więc podczas gdy ogólnie rzecz biorąc ruch protekcjonistyczny utrzymywał się przy życiu w ciągu ostatniego roku, tempo jego narastania zostało przyhamowane. Ta tendencja spadkowa nie jest jednak aż tak zaskakująca, gdyż do gospodarki światowej powrócił wzrost gospodarczy (+3,2% w 2017 r., +0,6 pp. od 2016 r.).
Zagłębiając się trochę głębiej w temat, nasze dane wskazują, że Stany Zjednoczone postanowiły wzmocnić swoje środki w celu przeciwdziałania protekcjonizmowi postrzeganemu u kluczowych konkurentów. Liczba środków taryfowych na przywóz dóbr wzrosła z 6 w 2015 r. do 30 w 2017 r., podczas gdy liczba środków antydumpingowych zwiększyła się odpowiednio z 13 do 20. Spodziewane starcie było szczególnie widoczne, ponieważ Chiny znajdowały się pod lupą Stanów Zjednoczonych, i w 2017 r. zostały objęte 17 nowymi środkami (wobec 8 w 2016 r.) Przykład niedawno wprowadzonej 30% taryfy przywozowej na chińskie panele słoneczne sugeruje, że dynamika tych działań utrzyma się w 2018 roku.
Chiny nie zwiększyły ostatnio swojej protekcjonistycznej postawy, ponieważ historia nie jest nowa. Subsydiowanie nadprodukcji stali lub paneli słonecznych jest dobrze znaną cechą chińskiej polityki przemysłowej. W związku z tym Chiny w ciągu ostatnich czterech lat były celem działań odwetowych nie tylko ze strony USA, ale nałożono na nie w tym czasie 343 nowych, bezpośrednich środków o takim charakterze z całego świata.
Obecna administracja Stanów Zjednoczonych również wyraziła obawy dotyczące braku równowagi w stosunkach handlowych z Meksykiem. Dane z tym związane są sprzeczne: Stany Zjednoczone zwiększyły zakres swoich barier handlowych, zwłaszcza w stosunku do Kanady (18 nowych środków protekcjonistycznych w 2017 r.), podczas gdy Meksyk został nimi „ledwie” dotknięty – USA wprowadziły zaledwie 2 regulacje o takim działaniu w stosunku do tego państwa. Większa skala protekcjonizmu wobec Meksyku byłaby bowiem samobójstwem w obliczu modeli biznesowych amerykańskich korporacji, wykorzystujących niskie koszty pracy w Meksyku dla podtrzymania swojej konkurencyjności. Tymczasem sektorem, na którym w największym stopniu skupiły się amerykańskie działania wobec Kanady była energetyka, w ramach frontalnej konkurencji z USA dotyczącej ropy i gazu łupkowego.
Federacja Handlowa: Promocja eksportu w Azji i Europie
Gdy kluczowe potęgi handlowe stosują pewien stopień protekcjonizmu, chodzi tu raczej o promocję eksportu niż o dywersję wobec importu. W ciągu ostatnich kilku lat japoński silnik eksportowy stracił nieco na znaczeniu w światowym rankingu, ale kraj ten nadal ma swój własny model chroniący udział w rynku, jaki mu pozostał. W ciągu ostatnich czterech lat Japonia przyjęła 137 środki protekcjonistyczne, skoncentrowane głównie na sektorze maszyn i urządzeń, jej głównym sektorze eksportowym. W sumie 57% spośród tych środków dotyczy finansowania japońskich przedsiębiorstw na rynkach zagranicznych za pośrednictwem Japońskiego Banku Współpracy Międzynarodowej.
O autorze
