Mechanizmy wyłudzenia podatku VAT – proponowane środki zapobiegawcze

–             nierozliczania
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,

–             rozliczenia przez nabywcę w ramach
odwrotnego obciążenia zakupu towarów, które nie są wymienione w załączniku nr
11 do ustawy o VAT,

–             dokonywaniu transakcji karuzelowych.

Transakcje karuzelowe należą do najbardziej
skomplikowanych i najtrudniejszych do wykrycia mechanizmów oszustw podatkowych,
w które zaangażowane są podmioty z różnych państw członkowskich UE, a czasami z
państw trzecich. Schemat oszustw opiera się na łańcuchu dostaw tego samego
towaru (często fikcyjnego), który jak w karuzeli – wraca do podmiotu, który
zainicjował przestępczy proceder.

Proponowane środki
zapobiegawcze

Organy kontroli skarbowej oraz organy podatkowe
starają się walczyć z szarą strefą oraz minimalizować wyłudzenia podatkowe.
Wydaje się to jednak mało skuteczne, ponieważ badania Komisji Europejskiej
wykazały 120 mld strat z tego tytułu w całej UE.

Funkcjonującą w innych państwach metodą, która ma na
celu bardziej efektywny pobór podatku VAT, jest kontrola podatnika na etapie rejestracji, tj. sprawdzanie, czy siedziby
podatników naprawdę istnieją i prowadzą realną działalność gospodarczą.
Krokiem dalej jest pomysł, aby zlikwidować możliwość rejestracji internetowej
lub poprzez pełnomocnika, a następnie nadanie
urzędnikom uprawnienia do odmowy rejestracji podmiotów, które nie są dość
wiarygodne. Nie należy również wykluczać przymusu osobistego stawiennictwa
członka zarządu reprezentującego podmiot dla potrzeb VAT.

Rozwiązaniem, będącym w trakcie realizacji, jest
instytucja „zaufanego podatnika”. Jej założeniem jest nadanie pewnych preferencji rozliczeń podatkowych, w zamian za
spełnianie określonych ustawą kryteriów (brak zaległości podatkowych, czas
działalności, czy też liczba zatrudnionych pracowników).

Kolejnym rozwiązaniem jest
instytucja odwrotnego obciążenia. Po
głębszej ocenie, jest to jedyny skuteczny mechanizm, jednak niestety nie spełni
swojej roli na dłuższą metę. Ostatnia nowelizacja ustawy poszerza jednak
spektrum towarów wrażliwych, szczególnie podatnych na oszustwa podatkowe.
Wprowadza rozporządzenie o przerzuceniu należnego podatku VAT z dostawcy na
nabywcę. Rozwiązanie to nie jest jednak
skutecznym lekiem na zaistniałą sytuację, gdyż oszuści podatkowi mogą
przerzucić się na inne towary. Poza tym, ustalenia te kłócą się niejako z
założeniem podatku VAT – jako wartości dodanej, rozliczanej przez podmiot,
który dokonuje sprzedaży.

Zapobieganie wyłudzeniom powinno odbywać się także poprzez
zakazanie/ ograniczenie rozliczeń
kwartalnych podatku VAT, w odniesieniu do podatników obracających towarami
wrażliwymi. Ujednolicenie składania deklaracji, zarówno po stronie dostawcy
jak i nabywcy, będzie skutkowało łatwiejszą kontrolą ewentualnych
nieprawidłowości.

Wprowadzenie Centralnego
Rejestru Dłużników na początku 2016 r. ma usprawnić organom skarbowym kontrolę podatników
nie wypełniających swych obowiązków. Rejestr
prowadzony ma być na podstawie zaległości wynikających z nieopłacenia danin
publicznych takich jak: podatki, mandaty, itp. Osobami ujawnionymi będą te,
które dłużne są powyżej 500 zł wobec jednego wierzyciela.

Ostatnim z pomysłów walki z wyłudzeniami jest uruchomienie elektronicznego Centralnego
Biura Faktur, które może znacznie skrócić czas wykrywalności oszustw
podatkowych. Baza ta miałaby zawierać wszelkie dane umieszczone na
fakturze, co pozwoli selekcjonować podmioty do kontroli podatkowych. System ten
powinien zostać wprowadzony jak najszybciej, aby zarówno nabywcy jak i
sprzedawcy czuli obowiązek uczciwego rozliczania się z podatku VAT.