Odbyło się uroczyste posiedzenie Sejmu i Senatu RP oraz Sejmu Litwy
W 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja, z udziałem Prezydentów Andrzeja Dudy i Gitanasa Nausėdy odbyło się uroczyste posiedzenie Izb Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Sejmu Republiki Litewskiej.
– W dniu, w którym dziejowa przeszłość tak namacalnie spotyka się ze współczesnością, wsłuchujemy się w przesłanie naszych przodków. Oto świadectwo Ich mądrości, odpowiedzialności i patriotyzmu. Oto nasze chlubne, polskie i litewskie, dziedzictwo. Oto wielki pomnik historii, znaczący dla rozwoju europejskiej oraz ogólnoludzkiej cywilizacji – mówił Prezydent Andrzej Duda.
Jak podkreślał, Konstytucja 3 Maja już na zawsze zapisała się jako wspaniały wzorzec uniwersalnych wartości, jako jedno z najważniejszych dokonań ludzkiego umysłu i dążeń do zbudowania jak najdoskonalszej wspólnoty politycznej.
– Świętujemy jubileusz uchwalenia Konstytucji 3 Maja w imię pamięci, a zarazem w imię przyszłości. Jedno bezpośrednio wiąże się z drugim. Pamięć bowiem – dumna, wierna, a także rozumiejąca, pozwala wyciągać wnioski – jest wielką siłą. Daje nam ona poczucie zakorzenienia, tożsamości oraz ugruntowaną na doświadczeniach mocną wiedzę, czego chcemy, a czego nie chcemy. Pamięć służy pomyślnej i przemyślanej przyszłości – podkreślił Prezydent Andrzej Duda.
Wystąpienie wygłosił także obecny na uroczystości Prezydent Litwy Gitanas Nausėda. Zgromadzenie odbywało się na sali sejmowej w polskim parlamencie, a z Sejmem Republiki Litewskiej połączono się zdalnie.
W posiedzeniu uczestniczyli także Szef KPRP Grażyna Ignaczak-Bandych, Szef Gabinetu Prezydenta RP Paweł Szrot, Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Paweł Soloch, Szef Biura Polityki Międzynarodowej Krzysztof Szczerski i minister Wojciech Kolarski.
Wystąpienie Prezydenta podczas uroczystego Zgromadzenia Posłów i Senatorów RP oraz Posłów Republiki Litewskiej:
Wielce Szanowny Panie Prezydencie Republiki Litewskiej!
Szanowna Pani Marszałek Sejmu RP!
Szanowna Pani Przewodnicząca Sejmu Republiki Litewskiej!
Szanowny Panie Marszałku Senatu RP!
Szanowne Panie i Panowie Posłowie!
Szanowni Członkowie Parlamentu Republiki Litewskiej!
Szanowne Panie i Panowie Senatorowie!
Wielce Szanowny Panie Premierze!
Szanowne Panie i Panowie Ministrowie,
Ekscelencje, Wszyscy Dostojni Przybyli Goście, Uczestnicy dzisiejszej uroczystości – i tutaj, bezpośrednio na sali polskiego Sejmu, i połączeni z nami za pośrednictwem mediów!
W dniu, w którym dziejowa przeszłość tak namacalnie spotyka się ze współczesnością, wsłuchujemy się w przesłanie naszych przodków. Oto świadectwo Ich mądrości, odpowiedzialności i patriotyzmu. Oto nasze chlubne, polskie i litewskie, dziedzictwo. Oto wielki pomnik historii, znaczący dla rozwoju europejskiej oraz ogólnoludzkiej cywilizacji:
W imię Boga w Trójcy Świętej Jedynego (…) dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności, dla ocalenia ojczyzny naszej i jej granic, z największą stałością ducha niniejszą Konstytucję uchwalamy.
Tak zaczyna się ten akt, uchwalony 230 lat temu w Warszawie przez posłów i senatorów Korony i Litwy, tworzących razem z królem Sejm Rzeczypospolitej. Nasi przodkowie chcieli ugruntować wolność i obronić zagrożoną niepodległość. Dlatego zdecydowali się na wielką reformę ustrojową. Uchwalenie pierwszej w Europie, a drugiej w świecie konstytucji było dowodem, że Rzeczpospolita jest w pełni sił, jest gotowa żyć i rozwijać się zgodnie z rytmem nowoczesności. Z kraju, który przez niektórych postrzegany był jako peryferyjny, stała się prekursorem przełomowych zmian, wprowadzających nowy porządek ustrojowy i społeczny, odpowiadających duchowi czasu i wyzwaniom historii. Konstytucja 3 Maja już na zawsze zapisała się jako wspaniały wzorzec uniwersalnych wartości, jako jedno z najważniejszych dokonań ludzkiego umysłu i dążeń do zbudowania jak najdoskonalszej wspólnoty politycznej.
Szanowny Panie Prezydencie!
Szanowni Państwo!
Bardzo się cieszę, że 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja świętujemy we wspólnym, polsko-litewskim gronie. Jest nam niezmiernie miło gościć w Warszawie Pana Prezydenta Republiki Litewskiej Gitanasa Nausėdę. Wielkim, symbolicznym wydarzeniem jest to uroczyste Zgromadzenie Posłów i Senatorów Rzeczypospolitej Polskiej oraz Posłów Republiki Litewskiej. Serdecznie pozdrawiam wszystkich uczestniczących w dzisiejszej uroczystości, przekazuję także najlepsze pozdrowienia wszystkim mieszkańcom Litwy. I jeszcze raz dziękuję za to niezwykłe historyczne wydarzenie, w niezwykłej i historycznej oprawie.
Dzisiejsze spotkanie odbywa się w trudnych warunkach światowej pandemii. Z tego powodu obecne tu grono nie może być tak liczne, jak byśmy wszyscy tego pragnęli. Jednak, nawet jeśli nie fizycznie, to jesteśmy tu dzisiaj razem. Skupione są tutaj polskie i litewskie serca. Nie może być inaczej. Razem dajemy wyraz naszej wielowiekowej bliskości i współpracy. Razem, Polacy i Litwini, chlubimy się wielkimi dokonaniami Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Razem dzielimy dumę ze wspólnego, wspaniałego dzieła Konstytucji 3 Maja.
W imieniu Polaków chcę gorąco podziękować braciom Litwinom za historyczną drogę, jaką przebyliśmy, idąc ramię w ramię. Za sojusze w obronie naszej i Waszej niepodległości, za wzajemne wspieranie się. Pragnę przywołać dzisiaj wybitną postać Tadeusza Reytana, posła województwa nowogródzkiego z Wielkiego Księstwa Litewskiego, który tak żarliwie zaprotestował przeciwko pierwszemu rozbiorowi Rzeczypospolitej, że na zawsze stał się symbolem wiernego patriotyzmu oraz niezgody na zaborczą przemoc ze strony ościennych mocarstw. Jest to postać, która symbolizuje ducha naszej polsko-litewskiej historii, nasze niezłomne umiłowanie wolności. Pierwszy rozbiór Rzeczypospolitej był strasznym wstrząsem, lecz spowodował także wielkie patriotyczne przebudzenie i wzmożenie najszlachetniejszych sił narodu, rozumianego jako wspólnota obywatelska. Właśnie z tego ruchu wyrosła Konstytucja 3 Maja. Przywołując dziś tutaj, w Warszawie, nazwiska czołowych twórców Ustawy Rządowej z 3 maja 1791 roku, trzeba też pamiętać, jak wielu z nich miało litewskie korzenie lub wprost reprezentowało wówczas ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Szanowni Państwo!
Jesteśmy dziedzicami wielkiego i w znaczącej mierze wyjątkowego dzieła. Wyprzedzając o kilka miesięcy pierwszą konstytucję francuską, nasza Ustawa Rządowa była mądrym połączeniem idei europejskiego Oświecenia oraz naszej własnej, wielowiekowej tradycji republikanizmu. Była wyrazem unikatowej kultury politycznej, która do dziś składa się na nasze duchowe DNA, na naszą tożsamość – kultury obywatelskiej wolności, której tak bardzo brakowało ówcześnie w wielu państwach zachodniej Europy, rządzonych przez absolutnych monarchów i ich biurokracje.
Celem najważniejszym Konstytucji było właśnie umocnienie tej obywatelskiej wolności i jej poszerzenie na stan mieszczański, a jednocześnie wzmocnienie rządności i sprawności państwa, aby ochronić jego niepodległość, zagrożoną przez sąsiednie imperia. Dlatego większe uprawnienia otrzymała władza wykonawcza, dlatego też zniesione zostało liberum veto. Dlatego otwarto drogę do budowy nowoczesnego narodu, a właściwie kilku współtworzących Rzeczpospolitą narodów.
Dowodzi tego dopełniający dzieła Konstytucji, wydany w październiku 1791 roku, akt Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów. To piękne, symboliczne miano. Zaręczenie oznacza upewnienie, gwarancję, a jednocześnie przecież wprost nawiązuje do aktu zaręczyn, który nieodłącznie kojarzy się z bliskością, zaufaniem i miłością dwojga osób wybierających siebie nawzajem na zawsze. W tym akcie Zaręczenia, stanowiącym istotny filar ustrojowy Rzeczypospolitej, Korona i Litwa potwierdzały swój związek i udzielały sobie nawzajem gwarancji. Akt ten wychodził naprzeciw oczekiwaniu elity politycznej Wielkiego Księstwa Litewskiego, by zaznaczyć równość Polaków i Litwinów w ich odnowionym państwie. Twórcy Konstytucji pokazali w ten sposób umiejętność – tak potrzebną i dzisiaj – budowania jedności bez niszczenia wielości, tworzenia wspólnoty opartej na fundamencie kompromisu.
Wielce Szanowny Panie Prezydencie,
Panie i Panowie!
Świętujemy jubileusz uchwalenia Konstytucji 3 Maja w imię pamięci, a zarazem w imię przyszłości. Jedno bezpośrednio wiąże się z drugim. Pamięć bowiem – dumna, wierna, a także rozumiejąca, pozwala wyciągać wnioski – jest wielką siłą. Daje nam ona poczucie zakorzenienia, tożsamości oraz ugruntowaną na doświadczeniach mocną wiedzę, czego chcemy, a czego nie chcemy. Pamięć służy pomyślnej i przemyślanej przyszłości.
Chcemy pamiętać, że Konstytucja 3 Maja i jej historyczna spuścizna to wspaniała, inspirująca opowieść. Przede wszystkim o energii witalnej, aktywizmie, zdolności do samonaprawy, poczuciu odpowiedzialności za dobro wspólne – tym cenniejszych, że nasi przodkowie umieli wzbudzić je w sobie w chwili głębokiego przecież kryzysu. Nie poddali się, nie załamali rąk – wybrali drogę działania, odważnej odnowy, uzdrawiającej modernizacji państwa. Jest to również opowieść o potędze wspólnoty i potędze zgody narodowej, tak pięknie wyrażającej się w zawołaniu wiwat król, wiwat sejm, wiwat naród, wiwat wszystkie stany. Jest to zarazem opowieść o sile wolności, praworządności i demokracji, bo majowej Konstytucji przyświecała zapisana w niej dewiza: Wszelka władza społeczności ludzkiej początek swój bierze z woli narodu. To wspaniałe przesłanie Ustawy Rządowej niosło się przez pokolenia i stało się na zawsze wielkim skarbem naszego historycznego dziedzictwa, fundamentem naszej demokracji i w gruncie rzeczy wszelkich demokracji.
Właśnie dlatego Konstytucji 3 Maja nie mogli ścierpieć wrogowie wolności. Właśnie dlatego wydała jej wojnę imperialna Rosja. I zawsze wszelcy tyrani będą zwalczać przesłanie wolnościowej majowej jutrzenki. Było ono zakazane przez zaborców i okupantów. Pamiętamy również czasy, gdy zabraniano świętowania dnia 3 maja w latach rządów komunistycznych. Milicja pilnowała, żeby obowiązkowo wywieszać flagi narodowe na 1 maja i koniecznie je zdejmować już dzień później. Jednak pragnienia wolności nie da się tak łatwo pokonać. Wartościami Konstytucji 3 Maja kierowali się Polacy podczas zrywu Solidarności. Kierowali się nimi także Litwini w społecznym Ruchu na rzecz Przebudowy Sajūdis, w walce o niepodległość. Dzięki sile tych wartości zwyciężyliśmy. Zawsze będą nas umacniać, zawsze będziemy im wierni.
Ekscelencjo Panie Prezydencie!
Szanowni Państwo!
Konstytucja 3 Maja to również symbol, swego rodzaju opus magnum, w którym wyraża się duch regionalnej wspólnoty Europy Środkowo-Wschodniej. Bo przecież Rzeczpospolita, stanowiąca unię polsko-litewską, była także domem wielu innych jeszcze narodów i kultur. Udało nam się na tym obszarze stworzyć jakby pierwowzór dzisiejszej Unii Europejskiej. Było to, przy wszystkich swoich niedoskonałościach, wielonarodowe państwo fenomen. Państwo swobód obywatelskich, państwo rządów prawa, państwo parlamentaryzmu, państwo tolerancji – jakże korzystnie wyróżniające się na tle ówczesnej Europy.
Dzisiaj też tego ducha wspólnoty, współpracy, solidarności w naszym regionie bardzo potrzebujemy i znakomicie potrafimy go tworzyć. Znaczącą rolę odgrywa tu partnerstwo polsko-litewskie. Wielką zdobyczą, wielkim zwycięstwem narodów Europy Środkowo-Wschodniej – ciężko doświadczonych przez historię, gdy byliśmy w kleszczach imperialnych potęg, które odbierały nam wolność – jest to, że trwale zrozumieliśmy, jak ważni jesteśmy nawzajem dla siebie. Jak istotny jest nasz dialog, zaufanie, współdziałanie w obliczu współczesnych szans, wyzwań, ale i zagrożeń.
Polskę i Litwę łączy przyjazne, zażyłe sąsiedztwo. Ogromnie ważnym spoiwem naszych relacji jest także wspólne członkostwo w Unii Europejskiej, w której razem bierzemy udział w formowaniu i rozwijaniu europejskiej integracji, a także członkostwo w Sojuszu Północnoatlantyckim. Te dwa fundamentalne czynniki, dwa wielkie osiągnięcia naszej najnowszej historii, jeszcze bardziej zbliżają nas wzajemnie do siebie. Wspólnie uznajemy także, że współpraca regionalna w Europie Środkowo-Wschodniej stanowi ważny wymiar integracji europejskiej oraz umacniania stabilności, bezpieczeństwa i pokoju w skali całej Europy i obszaru euroatlantyckiego. Nową, istotną jakością jest tu Inicjatywa Trójmorza, skupiająca 12 państw Unii Europejskiej z regionu między Adriatykiem, Bałtykiem i Morzem Czarnym. Mam nadzieję, że Trójmorze jest w stanie pozytywnie odmienić dotychczasowy obraz Europy, w której wymiana handlowa, transport, przepływ ludzi i dóbr odbywał się przede wszystkim na linii zachód-wschód, teraz zaś równego znaczenia może i powinna nabrać także oś północ-południe.
Sojusz oręża polskiego i litewskiego ma wielowiekową, historyczną próbę. Także i dzisiaj nasza współpraca wojskowa w ramach NATO daje nam wzajemne umocnienie naszego bezpieczeństwa i niepodległości naszych państw. Jest to szczególnie ważne wobec sytuacji, która kształtuje się obecnie na wschodzie. Istotnym elementem europejskiego bezpieczeństwa i stabilności jest także współpraca państw naszego regionu ze wschodniej flanki NATO w ramach tzw. Bukaresztańskiej Dziewiątki. Rozumiemy, że działając razem, solidarnie i stanowczo wobec zagrożeń, działamy dla naszego wspólnego dobra. Postawę solidarności i wsparcia okazujemy również narodom, które współtworzyły kiedyś razem z nami Rzeczpospolitą wielu kultur i tradycji – Ukraińcom, którzy zabiegają o umocnienie niepodległości i integralności Ukrainy, oraz Białorusinom, którzy domagają się poszanowania na Białorusi zasad demokracji i podstawowych praw człowieka. Także i to, we współczesnych okolicznościach, jest pielęgnowaniem Konstytucji 3 Maja – jej dziedzictwa i jej wielkiego dorobku.
Wielce Szanowny Panie Prezydencie!
Szanowni Państwo!
Jeden z wielkich myślicieli europejskich XVIII wieku, twórca nowoczesnego konserwatyzmu Edmund Burke nazwał Konstytucję 3 Maja najczystszym dobrem publicznym, jakim kiedykolwiek obdarowano ludzkość. Mamy prawo do ogromnej dumy i satysfakcji, że jesteśmy depozytariuszami tego tak wspaniałego wielkiego dobra. To chluba i zaszczyt, ale także wielkie zobowiązanie. Zobowiązanie pamięci i zobowiązanie dbałości, aby dzieło Konstytucji 3 Maja pozostawało wciąż żywą skarbnicą fundamentalnych wartości, którymi powinniśmy się kierować w życiu politycznym oraz w przestrzeni międzynarodowej. Niech będzie ono dla nas, współczesnych, nieustanną inspiracją pośród wyzwań XXI wieku. Tak pojmujemy ponadczasowe przesłanie Konstytucji 3 Maja – konstytucji wolności, konstytucji niepodległości, konstytucji solidarności ludzi i narodów.
Dziękuję.
O autorze