Nowe prawo autorskie wchodzi w życie – co zmienia i jak wpłynie na twórców?
Od 16 września 2024 roku zacznie obowiązywać znowelizowana ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, która wprowadza istotne zmiany w ochronie praw twórców i wykonawców w Polsce. Ustawa ta jest wynikiem implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 17 kwietnia 2019 roku, której celem jest dostosowanie przepisów prawa autorskiego do realiów cyfrowych. Podpisana przez prezydenta RP Andrzeja Dudę nowelizacja ma kluczowe znaczenie dla wszystkich zaangażowanych w tworzenie i dystrybucję treści w Internecie.
Kluczowe zmiany i nowe uprawnienia dla twórców
Jedną z najważniejszych zmian, jakie wprowadza nowelizacja, jest zapewnienie twórcom i wykonawcom prawa do stosownego wynagrodzenia za udostępnianie ich utworów i wykonań w Internecie. Dotyczy to szerokiego spektrum twórczości, od utworów audiowizualnych, przez literaturę, po muzykę. Twórcy zyskują nowe narzędzia do negocjowania wynagrodzeń oraz dochodzenia swoich praw, co ma na celu zwiększenie ich ochrony w erze cyfrowej.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (MKiDN) podkreśla, że nowelizacja jest wynikiem intensywnych konsultacji z przedstawicielami różnych środowisk twórczych oraz branżowych. „Nowelizacja ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest odpowiedzią na potrzeby twórców i wykonawców w dobie cyfryzacji. Dzięki nowym przepisom ich prawa będą lepiej chronione, a wynagrodzenia bardziej adekwatne do wartości ich pracy” – stwierdził minister kultury i dziedzictwa narodowego.
Mediacje pomiędzy wydawcami a platformami cyfrowymi
Kolejnym istotnym elementem nowelizacji jest wprowadzenie możliwości przeprowadzania mediacji pomiędzy wydawcami a platformami cyfrowymi w zakresie ustalania wynagrodzeń. Proces mediacji będzie prowadzony przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE), co ma na celu zapewnienie uczciwych i transparentnych negocjacji.
„Nowe przepisy mają na celu zapewnienie sprawiedliwego podziału zysków z treści cyfrowych pomiędzy twórców, wydawców i platformy internetowe. Mediacje prowadzone przez UKE będą gwarantem tego, że żadna ze stron nie zostanie poszkodowana” – dodał jeden z ekspertów ds. prawa autorskiego.
Ochrona baz danych i inne zmiany
Nowelizacja obejmuje również Ustawę o ochronie baz danych, wprowadzając nowe zasady ochrony tych baz w kontekście wykorzystania ich w środowisku cyfrowym. Zmiany mają na celu zwiększenie ochrony prawnej dla twórców baz danych oraz dostosowanie przepisów do dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości technologicznej.
Zaktualizowane przepisy wprowadzą również nowe zasady zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, które mają na celu zwiększenie przejrzystości i skuteczności działań organizacji zbiorowego zarządzania. Dzięki tym zmianom twórcy będą mieli większy wpływ na to, jak zarządzane są ich prawa oraz jak dzielone są zyski z ich twórczości.
Wejście w życie i przyszłe wyzwania
Znowelizowana ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych wejdzie w życie 16 września 2024 roku, z wyjątkiem art. 1 pkt. 21, który zacznie obowiązywać od 16 lutego 2025 roku. Zmiany te mają na celu nie tylko dostosowanie polskiego prawa do wymogów unijnych, ale także lepszą ochronę interesów twórców i wykonawców w dobie cyfrowej rewolucji.
Nowe przepisy stawiają przed twórcami, wydawcami i platformami cyfrowymi szereg wyzwań, ale jednocześnie otwierają nowe możliwości dla uczciwej i przejrzystej dystrybucji zysków z treści cyfrowych. Jak zauważa jeden z przedstawicieli branży muzycznej: „Nowelizacja ta to krok w dobrą stronę, ale teraz kluczowe będzie jej skuteczne wdrożenie i egzekwowanie. Od tego zależy przyszłość wielu twórców w Polsce”.
O autorze