ZUS, OFE, PPK – przyszłe emerytury Polaków
Dodatkowo, OFE pozbawiono 51,5% aktywów i wprowadzono tzw. „zasadę suwaka”, co spowodowało całkowitą marginalizację tej formy gromadzenia oszczędności emerytalnych. Ostateczna likwidacja OFE ma rozpocząć się 1 czerwca 2021 r. co oznacza, że odtąd cała składka emerytalna przekazywana będzie do ZUS i natychmiast wypłacana na bieżące emerytury, pozostając w systemie jedynie jako zapis księgowy i zobowiązanie Państwa względem przyszłych emerytów.
W miejsce praktycznie nieistniejących już OFE wprowadza się sukcesywnie PPK, będące dobrowolnym programem długoterminowego oszczędzania. Zgodnie z ideą PPK, oszczędności mają być zarządzane przez wybrane instytucje finansowe tworzące rodzaj funduszy emerytalnych. Przy czym, wprowadzono (czego brakowało w OFE) tzw. wielofunduszowość, czyli zróżnicowanie struktury portfeli inwestycyjnych w zależności od wieku oszczędzających.
Portfele bardziej ryzykowne, ale i dające szanse na większe stopy zwrotu, oferuje się młodszym uczestnikom programu, natomiast w przypadku osób zbliżających się do wieku emerytalnego – portfele zachowawcze. Dodatkową zachętą do oszczędzania w PPK są dopłaty pracodawców i budżetu państwa do odkładanego przez pracowników kapitału, tak jak zachętą do gromadzenia środków w IKE i IKZE są ulgi podatkowe od, rokrocznie limitowanych przez rząd, kwot wpłat na konta emerytalne.
Oczywistym jest pytanie czy te zachęty ze strony państwa są wystarczające, aby Polacy byli skłonni do indywidualnego gromadzenia oszczędności na emeryturę. Zwłaszcza, że wielokrotne modyfikacje zasad działania systemu emerytalnego znacząco nadwyrężyły zaufanie społeczeństwa do stabilności tego systemu i do rządowych planów długoterminowego oszczędzania.
Istotną kwestią jest również czy przy przewidywanym spadku stopy zastąpienia, obowiązkowe składki na emeryturę nie powinny zostać obniżone, a limity wpłat na indywidualne konta typu IKZE (do których stosowane są ulgi podatkowe) – znacząco podwyższone. Ogromną niewiadomą jest również ewentualna zmiana zachowań oszczędnościowych implikowanych pandemią COVID-19. W szczególności czy doświadczenia pracowników i przedsiębiorców wynikające z wymuszonego zawieszania działalności gospodarczej przełożą się na większą skłonność do oszczędzania i zmniejszenie poziomu zadłużenia.
Prof. dr hab. Dorota Witkowska
Prof. dr hab. Dorota Witkowska aktualnie pracuje w Katedrze Zarządzania Finansami Przedsiębiorstwa UŁ. Jest naukowcem z 40-letnim doświadczeniem zawodowym, zdobywanym oprócz Uniwersytetu Łódzkiego również w Politechnice Łódzkiej, SGGW w Warszawie, na Uniwersytecie Georga-Augusta w Getyndze, Shanghai Lixin University of Accounting and Finance, Shandong University of Finance and Economics (Jinan) i University of Johannesburg.
Dwukrotnie była stypendystką Fulbrighta w USA: w Princeton i Filadelfii (UPenn) oraz DAAD w Getyndze. Uczestniczyła w 21 grantach badawczych finansowanych przez rząd Polski i UE – w 13 projektach jako główny wykonawca i kierownik projektu. Jest autorką lub współautorką 13 monografii, 17 podręczników, ponad 265 recenzowanych artykułów i rozdziałów. Jest członkiem wielu międzynarodowych gremiów naukowych.
ORCID iD 0000-0001-9538-9589
Źródło informacji: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
O autorze