NIK o eliminowaniu kierujących pod wpływem alkoholu lub środków odurzających
Opis grafiki
Do zakończenia kontroli NIK nie powołano żadnego z przewidzianych ustawą organów czy jednostek organizacyjnych samorządu zawodowego psychologów, nie wprowadzono też w życie kodeksu etyki psychologa. W obecnym stanie osoby świadczące usługi psychologiczne i orzekające w sprawach będących przedmiotem niniejszej kontroli nie posiadają ustandaryzowanych metod psychologicznych i nie podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za ewentualne błędy, co mogło mieć wpływ na ograniczoną skuteczność eliminacji z ruchu drogowego osób znajdujących się pod wpływem alkoholu lub innych substancji odurzających. Marszałkowie nie monitorowali też prowadzenia kursów reedukacyjnych.
Poważne zastrzeżenia wzbudziła działalność starostów, którzy nie wydawali decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy w określonych w ustawie przypadkach, nierzetelnie i nieterminowo wydawali decyzje administracyjne o skierowaniu na badania lekarskie, psychologiczne oraz kurs reedukacyjny lub decyzje o zatrzymaniu prawa jazdy. Rekord nieterminowości wydania decyzji to 434 dni od wpływu prawomocnego wyroku sądu. Ponadto długi okres do wydawania decyzji o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami wynikał w niektórych sytuacjach z tego, że to sądy przesyłały do starostw informacje o wyroku dotyczącym zakazu prowadzenia pojazdu ze znaczną zwłoką. W wypadku zakazu prowadzenia pojazdów na krótki okres taka zwłoka uniemożliwiała starostom wydanie decyzji o cofnięciu uprawnień kierującemu i w konsekwencji konieczne było wydanie zatrzymanego prawa jazdy.
Działania starostw i marszałków utrudniały znaczne opóźnienia we wdrażaniu systemu informatycznego Centralnej Ewidencji Kierowców i jej ograniczone funkcjonalności, które do dnia zakończenia kontroli nie były w pełni wdrożone.
Policjanci kontrolujący ruch drogowy nie byli dostatecznie przeszkoleni w zakresie dokonywania oceny, czy kierujący znajduje się pod wpływem innych substancji działających podobnie do alkoholu – ponieważ system szkolenia funkcjonariuszy był niedoskonały i niewydolny, a Komendant Główny Policji ustalał zbyt niską liczbę miejsc na szkolenia. W programie szkolenia zawodowego podstawowego jedynie 3 godziny lekcyjne na 809 poświęcano na metodykę badań osób odurzonych. W programie kursu specjalistycznego wyłącznie dla policjantów drogówki tematykę tę realizowano na 3 z 272 godzin lekcyjnych, przy czym w skontrolowanych komendach 40% funkcjonariuszy drogówki nie ukończyło tego kursu.
Funkcjonariusze tylko 10 skontrolowanych komend ujawnili ponad tysiąc kierujących, którzy nie stosowali się do orzeczonego przez sąd zakazu prowadzenia pojazdów, a także blisko dziewięćset przypadków kierowania pojazdem pomimo cofnięcia uprawnień do kierowania.
W rezultacie kontroli na zawartość środków odurzających przeprowadzono ponad 1000-krotnie mniej niż na obecność alkoholu.
W skontrolowanych komendach Policja przeprowadziła badania na obecność alkoholu w okresie objętym kontrolą ponad 2 milionów kierujących, zaś na obecność niedozwolonych środków odurzających – jedynie 1,5 tys. kierujących, co NIK oceniła jako zbyt rzadkie. Ponadto nie zapewniono koniecznej okresowej kalibracji i wzorcowania czujników zawartości alkoholu, co skutkowało brakiem możliwości rzetelnej interpretacji wyniku. W efekcie w połowie tych komend dopuszczono do utraty gwarancji urządzeń pomiarowych.
Kontrolerzy zwracają uwagę na spadek zatrudnienia policjantów w Wydziałach Ruchu Drogowego.
Wyniki anonimowej ankiety przeprowadzonej przez NIK wśród policjantów drogówki są alarmujące, ponieważ ponad połowa respondentów nie potrafiła ocenić, czy kierujący znajduje się pod wpływem środków odurzających oraz jakie czynności powinna wykonać podczas przeprowadzania badań z użyciem każdego typu narkotestu. Ponadto ponad 3/4 nie posiadało podczas każdej służby urządzenia/testera do przeprowadzania badań na obecność środków odurzających. Jednocześnie ponad 2/3 ankietowanych w ostatnim roku miało kontakt z kierującym, którego zachowanie mogło wskazywać na znajdowanie się pod wpływem środków odurzających.
Wnioski
Najwyższa Izba Kontroli wnioskuje:
do Ministra Rozwoju Pracy i Technologii
- o niezwłoczne podjęcie działań mających na celu wdrożenie obowiązujących regulacji dotyczących wykonywania zawodu psychologa określonych w ustawie z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów – Dz. U. z 2019 r. poz. 1026;
- o kontynuowanie podjętej inicjatywy legislacyjnej, zmierzającej do wdrożenia rozwiązań prawnych mających na celu uregulowanie obowiązku pracownika do poddania się badaniom profilaktycznym przeprowadzanym lub zlecanym przez pracodawców w zakresie kontroli trzeźwości pracowników, a także kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu w ich organizmach.
do Ministra Infrastruktury
- o podjęcie inicjatywy legislacyjnej mającej na celu wdrożenie rozwiązań prawnych określających obowiązek objęcia przez marszałków województw, w określonych odstępach czasu, nadzorem wszystkich uprawnionych lekarzy i psychologów wydających orzeczenia osobom skierowanym przez starostów na badania lekarskie i badania psychologiczne w zakresie psychologii transportu w związku ze stwierdzeniem kierowania przez te osoby pojazdem w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu, bądź kierując pojazdem spowodowały wypadek drogowy, w następstwie którego inna osoba poniosła śmierć lub doznała ciężkich obrażeń;
- o podjęcie działań legislacyjnych zmierzających do rozszerzenia zakresu danych określonych w Załączniku do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 kwietnia 2018 r. w sprawie informacji zawartych w zbiorczym sprawozdaniu wojewody (Dz. U. z 2018 r. poz. 973) określającym zakres informacji zawartych w zbiorczym sprawozdaniu wojewody oraz wzór zbiorczego sprawozdania wojewody, w części II pt. Zadania wynikające z wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami, o dane dotyczące przypadków zatrzymania praw jazdy i cofnięcia uprawnień do kierowania pojazdami wskutek spowodowania wypadku lub kolizji drogowej pod wpływem alkoholu lub innego środka działającego podobnie do alkoholu.
do Komendanta Głównego Policji
- o pilne objęcie funkcjonariuszy pionu ruchu drogowego wykonujących czynności kontrolne na drogach specjalistycznymi szkoleniami z zakresu wykrywania środków działających podobnie do alkoholu;
- o zintensyfikowanie kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu w organizmach osób kierujących pojazdami;
- o zapewnienie przeprowadzania wymaganych okresowych wzorcowań i kalibracji urządzeń pomiarowych, przeznaczonych do przeprowadzania badania na zawartość alkoholu oraz na zawartość innych środków działających podobnie do alkoholu;
- o zaopatrzenie jednostek Policji w sprzęt pomiarowy w liczbie adekwatnej do potrzeb związanych z wykrywaniem środków działających podobnie do alkoholu.
Ponadto NIK dostrzega potrzebę:
- podjęcia przez Ministra Infrastruktury jako Przewodniczącego Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego działań zmierzających do:
- ujednolicenia zakresu danych w rocznych sprawozdaniach tego organu odnoszących się do Stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego i działań podejmowanych w tym zakresie, w taki sposób by możliwe było ich porównanie i analiza trendów w kolejnych latach;
- prowadzenia edukacji publicznej na temat wpływu alkoholu na organizm i ryzyka wystąpienia szkód na skutek kierowania pojazdami pod jego wpływem w celu podniesienia świadomości prawnej obywateli.
źródło: komunikat prasowy
Posłuchaj
O autorze